Jean Baudrillard

“Today every desire, plan, need, every passion and relation is abstracted (or materialized) as sign and as object to be purchased and consumed” - The System of Objects, 1968


Κατά τον Jean Baudrillard, τόσο η μαρξιστική όσο και η κλασική οικονομική θεωρία του Adam Smith επιχείρησαν να ερμηνεύσουν τις δομές της καταναλωτικής κοινωνίας, μέσα από το εσφαλμένο και περιοριστικό πρίσμα της αξίας χρήσης των αντικειμένων. Σύμφωνα όμως με τον ίδιο: "ενώ όλοι είναι ίσοι μπροστά στα αντικείμενα ως αξία χρήσης, δεν είναι διόλου ίσοι μπροστά στα αντικείμενα ως σημεία και διαφορές, που είναι βαθύτατα ιεραρχημένα". Μέσα λοιπόν από την αγορά και κατανάλωση των αγαθών, ο καταναλωτής δεν καλύπτει απλά μια λειτουργική του ανάγκη, αλλά εντάσσει τον εαυτό του σε ένα σύστημα σημείων (signs) που υποδηλώνουν τα ατομικά και κοινωνικά του χαρακτηριστικά. Αναπτύσσοντας τη θεωρία μιας κοινωνίας κατευθυνόμενης από το καταναλωτικό σύστημα, στο οποίο οι ανάγκες (ανα)παράγονται ιδεολογικά, ο Jean Baudrillard προχώρησε πέρα από τις προηγούμενες θεωρίες διακρίνοντας τέσσερις συνολικά παράγοντες:

• Τη χρηστική αξία ενός αντικειμένου, τον οργανικό του σκοπό (λ.χ. η πένα ως εργαλείο γραφής)
• Την ανταλλακτική αξία, ή διαφορετικά την οικονομική του αξία (η πένα ως ισοδύναμο τριών μολυβιών ή ενός ημερομισθίου)
• Τη συμβολική αξία (η πένα ως δώρο αποφοίτησης)
• Τη σημειολογική αξία, δηλαδή την αξία του μέσα στο ευρύτερο σύστημα των αντικειμένων (η πένα ως αντικείμενο κοινωνικού status)

Η σκέψη του Baudrillard, έθεσε τις βάσεις της σύγχρονης σημειολογικής θεωρίας και ανάλυσης του σχεδιασμού. Μελετώντας τη γλώσσα των αντικειμένων που μας περιβάλλουν, κατέδειξε την ικανότητά τους να αρθρώνουν λόγο για τον ίδιο τον ιδιοκτήτη, τις αξίες, τις επιθυμίες και τις ελπίδες του.

Ένα μεγάλο μέρος των περιεχομένων αυτού του blog, όπως και κάθε προσπάθειας που επιχειρεί εμπεριστατωμένα να μελετήσει το ρόλο των αντικειμένων στο σύγχρονο πολιτισμό, διαπνέεται από τη σκέψη σημειολόγων όπως ο Roland Barthes, o Umberto Eco και ο Jean Baudrillard. Πέρα από τις γενικές επιρροές της σκέψης του τελευταίου στη ρητορική του design που αναπτύσσεται στα antikeimena, ειδικές αναφορές στον Jean Baudrillard μπορείτε να εντοπίσετε στα post: Κοινωνικές διακρίσεις… για παιδιά και Le fabuleux destin d' Amelie Poulain.

Δείτε ακόμη τις σχετικές αναφορές των museologist και almaro.

_______________________________

Προς Jean Baudrillard:

Σ' ευχαριστώ για όσα πρόσφερες στη σύγχρονη σκέψη και τον πολιτισμό.

Σ' ευγνωμονώ που με βοήθησες να εκφράσω -συχνά μέσα από τα ίδια σου τα λόγια- τις λεπτές αποχρώσεις των συλλογισμών για τα αντικείμενα, την κοινωνία και τον πολιτισμό.

Όπως σ' ευχαριστώ και για εκείνη τη μέρα που ξεπρόβαλες από το ράφι του βιβλιοπωλείου, κρατώντας μου έκτοτε συντροφιά στη μοναχική πορεία μιας διατριβής.

[σε μία χώρα που βυθισμένη στον τηλεοπτικό λήθαργο μιας ανούσιας πολιτικής επικαιρότητας και μιας ανόσιας ματιάς στις κλειδαρότρυπες των άλλων, δεν πρόλαβε ν' αναφερθεί σε σένα...]