Απριλίου 20, 2007

50 χρόνια 500

[συσκευασμένες ήδη αναμνήσεις]





«Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εποχή μας... προτιμά την εικόνα απ’ το πράγμα, το αντίγραφο απ’ το πρωτότυπο, την αναπαράσταση απ’ την πραγματικότητα, το φαίνεσθαι από το είναι... Το ιερό για την εποχή μας είναι η πλάνη, το δε ανίερο είναι η αλήθεια»

Φόιερμπαχ, Πρόλογος στη δεύτερη έκδοση του έργου του «Η ουσία του Χριστιανισμού»

4 ιουλίου 1957

Η μεταπολεμική Ιταλία μετρά τις πληγές της. Οι πόλεις ορθώνονται μέσα από τα ερείπια, πιο ψηλές, πιο μοντέρνες, πιο λειτουργικές και πιο απάνθρωπες από ποτέ. Το κέντρο της Ρώμης παρουσιάζει τα πρώτα συμπτώματα κυκλοφοριακής συμφόρησης, ο κόσμος πολεμά να ανακάμψει και ο κινηματογραφικός νεορεαλισμός αποτυπώνει τη ζωή -ακόμα κι έτσι- ως γλυκειά (Dolce Vita).

Πολλά λεφτά για αυτοκίνητο δεν υπάρχουν. Οι περισσότεροι κυκλοφορούν εδώ και μία δεκαετία με βέσπα, και μόνο ο Marcello Mastroyanni με τον Federico Fellini συζητούν πίσω από τις κάμερες για την νέα Mercedes 300 SL Gullwing του πρώτου.

Και κάπου εκεί, στο ιστορικό κτίριο της Fabbrica Italiana di Automobili Torino (Fiat), ο ιδιοφυιής Dante Giacosa αναζητά έναν άξιο αντικαταστάτη για το μικρό και προσιτό προπολεμικό αυτοκίνητο με το προσωνύμιο Topolino (ποντικάκι).

Πάνε μέρες τώρα που η μηχανή του εσπρέσσο δουλεύει υπερωρίες, πιστή στο πλευρό του Dante, αλλά χαλάλι. Τα σχέδια που βρίσκονται στο γραφείο του αυτό το πρωί, κρύβουν μια μεγάλη μελλοντική ιστορία, την οποία ο δημιουργός ίσως και να ονειρεύεται κοιμώμενος πάνω τους. Λέγεται 500, αφού έχει μόλις 479 κ.ε. Βέβαια, με μήκος 3 μέτρα και βάρος λιγότερο από μισό τόνο, οι 18 ίπποι είναι αρκετοί για να βάλουν την Ιταλία σε τροχούς. Το εσωτερικό είναι σπαρτιάτικο, χωράει όμως 4 άτομα (αρτιμελή παρακαλώ) και διαθέτει και ηλιοροφή για τον ήλιο της Μεσογείου. Είναι μικρό, φθηνό, πρακτικό και πάνω απ' όλα διαθέτει μια φατσούλα έτοιμη να κλέψει καρδιές...



4 Ιουλίου 2007

το ίδιο αχνιστό χαρμάνι ευωδιάζει από το στόμιο της Bialetti στα γραφεία της εταιρίας. Ευτυχής ιδιοκτήτης αυτή τη φορά (της καφετιέρας, όχι της εταιρίας) ο αμερικάνος Frank Stephenson, διευθυντής σχεδιασμού που μετά από ένα γύρο σε κάμποσες χώρες και βιομηχανίες, έχει δέσει λιμάνι στη Fiat, που έχει και τον καλύτερο καφέ. Με τέτοια γεύση, πώς να μην κατεβάσεις έξυπνες ιδέες, σκέφτεται χαϊδεύοντας το θεληματικό του πηγούνι.

Παρά τη λειτουργία με το ίδιο καύσιμο (εσπρέσσο), το μυαλό του στροφάρει διαφορετικά από εκείνο του Dante. Δεν είναι εποχή ιδεαλισμού, και ο Frank ως γνήσιο τέκνο της πατρίδας του έχει σπουδάσει το μάρκετινγκ παραπάνω κι απ' το σχεδιασμό. Έχει ήδη στο ενεργητικό του την αναβίωση του θρυλικού Mini (2001), και γνωρίζει τα οφέλη από την εκμετάλλευση της ιστορικής κληρονομιάς μιας εταιρίας. "Δε μένει παρά να πείσω τη διοίκηση της Fiat να κάνει το ίδιο με το 500αράκι", σκέφτεται. Βέβαια, με τους σύγχρονους κανονισμούς παθητικής ασφαλείας 3 μέτρα δεν είναι αρκετά. Με 3,55 όμως, θα είμαστε εντάξει. Με τα ηλεκτρικά παράθυρα, τους αερόσακους, το ABS, τα συστήματα κλιματισμού και τις λοιπές εφευρέσεις των τελευταίων 50 χρόνων, το βάρος επιβαρύνεται κατά τι (μόλις στο... διπλάσιο), αλλά πάλι, με 5 φορές περισσότερους ίππους (100 από 1400 κ.ε.), όχι μόνο τη βγάζουμε, αλλά το παίζουμε και σέξι! Νά 'μαστε λοιπόν. Κρατάμε τη θρυλική εικόνα, προσθέτουμε ένα δερμάτινο τιμονάκι... μην ξεχάσω και την ηλιοροφή, αθερμική κι από γυαλί ασφαλείας. Τώρα τί κι αν τα παραπάνω ανεβάζουν το κόστος; Ποιός baby boomer δεν θα πληρώσει ένα 15-20% επιπλέον για να προσδιοριστεί μέσα από τον νεανικό του έρωτα;

Για τους υπόλοιπους άλλωστε, που περιορίζουν το ζητούμενο στην λειτουργική υπόσταση ενός αυτοκινήτου, υπάρχει πάντα και το... Panda.





η ιστορία:

1936 - Η Fiat παρουσιάζει ένα μικρό, διθέσιο αυτοκίνητο με κινητήρα μόλις 500 κ.ε. Χάρη στο ξεχωριστό, αεροδυναμικό του σχήμα , το 500αράκι σημειώνει μεγάλη επιτυχία μένοντας στην ιστορία με το προσωνύμιο Topolino (Mickey Mouse).

1957 - Σχεδιασμένο και πάλι από τον Dante Giacosa, το νέο 500αράκι, κατακλύζει τους δρόμους, ως κατεξοχήν σύμβολο της μεταπολεμικής Ιταλίας. Χάρη στις μικρές του διαστάσεις (2,97 x 1,32 x 1,32) χωράει σχεδόν παντού, ενώ η φιλική του φυσιογνωμία το κάνει αγαπητό σε 4 εκατομμύρια αυτοκινητιστές!

1992 - Το σχεδιαστικό κέντρο της Fiat σε συνεργασία με τον Giorgetto Giugiaro, παρουσιάζει το Cinquecento. Σύγχρονο, τετραγωνισμένο, με άριστη εκμετάλλευση εσωτερικών χώρων και παιχνιδιάρικη οδική συμπεριφορά, το Cinquecento λανσάρεται με το σλόγκαν "ο έρωτας της πόλης". Το 1997, η έκδοση Sporting φιγουράρει στο εξώφυλλο του βρετανικού περιοδικού Car (εν μέσω Ferrari και Lamborghini!) ως ένα από τα 10 καλύτερα σπορ αυτοκίνητα!

Ρετροφουτουρισμός

Ο όρος υιοθετείται για να περιγράψει την τάση σχεδιαστικής αναβίωσης μορφών του παρελθόντος που ξεκινά με το ελάχιστα γνωστό Nissan Figaro και απογειώνεται με το νέο Beetle. To φαινόμενο επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Ψηφίστε στα comments τη δική σας:

  1. Πρόκειται για μία αντίδραση απέναντι στην ομοιογένεια των αυτοκινήτων που διαμόρφωσε η πραγματιστική περίοδος μετά την ενεργειακή κρίση του 1973, με στόχο την ανάκτηση του συναισθηματικού και συμβολικού περιεχομένου των αυτοκινήτων.
  2. Η νοσταλγία για το παρελθόν είναι μια ψυχολογική άμυνα απέναντι στο άγχος για το παρόν και το μέλλον. Παρατηρείται πιο έντονα σε περιόδους της ιστορίας ή στάδια της ζωής που χαρακτηρίζονται από απότομες αλλαγές και απώλεια ή κατακερματισμό της συλλογικής και προσωπικής μας ταυτότητας.
  3. Η υιοθέτηση ενός αντικειμένου που προσομοιάζει με παλιό, είναι ένας τρόπος προσδιορισμού της κοινωνικής και γενεαλογικής μας ταυτότητας. (παιδιά των λουλουδιών; Ήμουν κι εγώ εκεί.)
  4. Στέρηση έμπνευσης. Μπροστά στον τρόμο του λευκού χαρτιού, οι σχεδιαστές προσπαθούν να αντλήσουν ιδέες από το παρελθόν.
  5. Προσπάθεια υιοθέτησης του χρόνου (ως τέταρτης διάστασης) ανάμεσα στις παραμέτρους του σχεδιασμού. Είναι γεγονός ότι ο χρόνος, σπάνια προσμετράται ως μεταβλητή στις φονξιοναλιστικές θεωρίες του σχεδιασμού. Οι σχεδιαστές δημιουργούν στις 3 διαστάσεις, αφήνοντας το χρόνο και τη συμβίωση αντικειμένου και χρήστη να επενδύσουν το αντικείμενο με αναμνήσεις και νέες σημασίες. Η προσπάθεια ενσωμάτωσης του νοσταλγικού παράγοντα στο σχεδιασμό συνιστά μία εκ των προτέρων συσκευασία έτοιμων (μήπως και επίπλαστων;) αναμνήσεων.
  6. Ό,τι άλλο. (Περι)γράψτε τη δική σας εκδοχή.

Η επιστημονική ανάλυση του ρετροφουτουρισμού θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολύ περισσότερο. Θυμηθείτε όμως την ελληνική ταινία με τον Αλέκο Αλεξανδράκη στο ρόλο του Καθηγητή... Ποιά προσπάθεια εμπεριστατωμένης επιχειρηματολογίας μπορεί να αντισταθεί στον ανθρώπινο Έρωτα;

_________________________________


αν αντέχετε ακόμη, διαβάστε:

13 σχόλια:

museologist είπε...

Υποθέτω ότι και οι 5 ερμηνείες σου έχουν παίξει ρόλο. Το εσωτερικό του πεντακοσάρικου είναι πολύ όμορφο. Απ'έξω είναι monotonous-monotonous.

Ο κύριος λόγος που μου αρέσει η FIAT είναι ότι η σύντροφος έχει 10% (ή 20% δεν θυμάμαι) έκτπωση για αγορά αυτοκινήτου, καθώς είναι δημότης πόλης όπου έχει εργοστάσιο η FIAT.

antikeimena είπε...

Αλήθεια ισχύει κάτι τέτοιο;;!! Δεν το ήξερα. Οπότε να υποθέσω ότι επενδύει το ποσό της έκπτωσης σε... παπούτσια;

Έξυπνη πολιτική πάντως (αυτή της Fiat).

Ανώνυμος είπε...

Η αλήθεια είναι ότι τα οπίσθια του νέου 500 είναι πολύ ωραιότερα της μούρης του!
(Η ατάκα με το θεληματικό πηγούνι με έστειλε...)
Αν προσέξεις, και στη μόδα τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται αναβίωση παλαιότερων στυλ, πράγμα που δεν συνέβαινε μέχρι το '80 περίπου. Ίσως οι σχεδιαστές να θεωρούν πιο ελκυστικό να "πειράζουν" παλιότερες φόρμες και να τις επανασερβίρουν αλλιώς, και προφανώς οι καταναλωτές συμφωνούν μαζί τους.

(...μισό)

Ανώνυμος είπε...

Εξάλλου, οι άλλες επιλογές τείνουν προς φουτουριστικά σχήματα, που όμως 1. φαίνονται προς το παρόν περιορισμένα, 2. δεν "κολλάνε" με το περιβάλλον. Σκέψου ένα "διαστημικό" αυτοκίνητο (ή και συνολάκι μόδας) να κυκλοφορεί στη Φλωρεντία, ή στο Κάιρο, ή... you get the point.

(...μισό)

speira είπε...

Το κείμενο εξαιρετικο,οπως παντα!
Θα ψηφιζα το 2 και το 4, συμπληρώνοντας ότι η τάση δεν παρατηρείται μονο στο σχεδιασμό των αυτοκινήτων αλλά και στον σχεδιασμό ρούχων - μόδα, και εκεί ειναι εξαιρετικά εμφανες το πισωγύρισμα στο χρόνο και η έλλειψη έμπνευσης.

antikeimena είπε...

γειά σου ...μισό :))

έχεις δίκιο για το πρώτο. Όσον αφορά στο δεύτερο (σχόλιο), θα έλεγα ότι και το πεντακοσαράκι του 1957 -ή πολύ περισσότερο μια Citroen DS ("βάτραχος")- έδειχναν αντίστοιχα ή και περισσότερο "διαστημικά" στο περιβάλλον της Φλωρεντίας εκείνη την εποχή...

antikeimena είπε...

σ' ευχαριστώ speira :)

Συμφωνώ ότι το φαινόμενο είναι εμφανές και στη μόδα, όπως είναι άλλωστε και σε όλα λίγο-πολύ τα πεδία σχεδιασμού (ρετρό οικιακές συσκευές λ.χ.).

Τώρα περί της έλλειψης έμπνευσης δεν ξέρω αν προσυπογράφω (η λίστα δεν αναφέρεται στις προσωπικές μου απόψεις, αλλά σε όλα -ει δυνατόν- τα πιθανά σενάρια). Αναρωτιέμαι μήπως ο συντηρητισμός της αγοράς ευθύνεται περισσότερο από την έλλειψη έμπνευσης των σχεδιαστών...

speira είπε...

"O συντηρητισμός της αγοράς"...εννοείς των καταναλωτών ή των εταιρειών; Mηπως πρέπει να δούμε το θέμα συσχετιζόμενο και με την αγοραστική δυναμη;

antikeimena είπε...

Εύστοχος διαχωρισμός! Εννοώ τόσο τον συντηρητισμό των καταναλωτών (τα τελευταία χρόνια οι αντιδράσεις του κοινού απέναντι σε concept cars των διεθνών σαλονιών αυτοκινήτου είναι επιεικώς αμυντικές), όσο και τον συντηρητισμό των εταιριών (τα οικονομικά προβλήματα και οι συγχωνεύσεις των αυτοκινητοβιομηχανιών υποτίθεται ότι δεν τις αφήνουν να αναλάβουν μεγάλα ρίσκα).

Η αγοραστική δύναμη είναι ένα άλλο τεράστιο θέμα, που μου φαίνεται πως αναδεικνύεται σε καθοριστικό παράγοντα - όχι όμως στην αγοραστική ομάδα αυτών των οχημάτων (Mini, new Beetle, Fiat 500) που δέχεται να πληρώσει ένα 20-30% της υπεπρόσθετης αξίας ενός premium μοντέλου.

Mutnedjemet είπε...

Kat'arxhn kalhmera kai sygxarhthria gia to post kai to olo blog- einai h prwth fora poy mpainw!Katenthousiasthka me ton tropo poy parousiases to "kainouria 500raki" na to pw?Den exw dei tetoia eyaisthhsia sthn antimetwpish tou sxediou enos aytokinhtoy pio prin....mpravo!
Oso gia to thema toy synthrhtismou poy oloi thigete, pisteyw oti den einai mono sta aytokinhta, einai pantou (vl. diakosmhsh, moda-kyriws gynaikeia- klp)!O logos omws einai nomizw kathara synaisthhmatikos kai isws psyxologikos; psaxnontas na ekfrasoume kai na anadeiksoume ton eayto mas mesa apo ta antikeimena poy katexoume, thewroume san pio eykolh ( an to thelete) lysh na epilegoume oikeies formes me tis opoies megalwsame. Theloume isws mesa apo th xrhsh enos retro aytokinhtou h thn endysh me ena vintage accessoire na anaplasoume protypa mas apo to parelthon: hrwwn /symvolwn h akome kai twn 'megalwn' twn paidikwn mas xronwn, poy toys vlepame kai thelame na tous moiasoume "otan megalwsoume".
Ti lete gia ayto? perimenw apopseis...

antikeimena είπε...

Καλωσόρισες στην παρέα μας Mutnedjemet(!) και μάλιστα με μια ιδιαιτέρως εύστοχη παρατήρηση!

Η ανάπλαση προτύπων μας από το παρελθόν, καθώς και η επιθυμία να μοιάσουμε στους "μεγάλους" των παιδικών μας χρόνων, με βρίσκουν πέρα για πέρα σύμφωνο ως προς τα αίτια του φαινομένου. Πόσες φορές κι αν δε σκεφτήκαμε "θα το πάρω κι εγώ αυτό όταν μεγαλώσω"...

Ανυπομονώ να διαβάσω σχόλιά σου και σε άλλα, παλαιότερα κείμενα του blog.

antikeimena είπε...

[παρεπιπτόντως, το "υπεπρόσθετη αξία" που αναφέρω σε παραπάνω σχόλιό μου, δεν είναι παρά ένα υβριδικό σαρδάμ, προερχόμενο από το "υπεραξία" και "επιπρόσθετη αξία"] - [sic!]

Ανώνυμος είπε...

This is great info to know.