50 χρόνια 500

[συσκευασμένες ήδη αναμνήσεις]





«Και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εποχή μας... προτιμά την εικόνα απ’ το πράγμα, το αντίγραφο απ’ το πρωτότυπο, την αναπαράσταση απ’ την πραγματικότητα, το φαίνεσθαι από το είναι... Το ιερό για την εποχή μας είναι η πλάνη, το δε ανίερο είναι η αλήθεια»

Φόιερμπαχ, Πρόλογος στη δεύτερη έκδοση του έργου του «Η ουσία του Χριστιανισμού»

4 ιουλίου 1957

Η μεταπολεμική Ιταλία μετρά τις πληγές της. Οι πόλεις ορθώνονται μέσα από τα ερείπια, πιο ψηλές, πιο μοντέρνες, πιο λειτουργικές και πιο απάνθρωπες από ποτέ. Το κέντρο της Ρώμης παρουσιάζει τα πρώτα συμπτώματα κυκλοφοριακής συμφόρησης, ο κόσμος πολεμά να ανακάμψει και ο κινηματογραφικός νεορεαλισμός αποτυπώνει τη ζωή -ακόμα κι έτσι- ως γλυκειά (Dolce Vita).

Πολλά λεφτά για αυτοκίνητο δεν υπάρχουν. Οι περισσότεροι κυκλοφορούν εδώ και μία δεκαετία με βέσπα, και μόνο ο Marcello Mastroyanni με τον Federico Fellini συζητούν πίσω από τις κάμερες για την νέα Mercedes 300 SL Gullwing του πρώτου.

Και κάπου εκεί, στο ιστορικό κτίριο της Fabbrica Italiana di Automobili Torino (Fiat), ο ιδιοφυιής Dante Giacosa αναζητά έναν άξιο αντικαταστάτη για το μικρό και προσιτό προπολεμικό αυτοκίνητο με το προσωνύμιο Topolino (ποντικάκι).

Πάνε μέρες τώρα που η μηχανή του εσπρέσσο δουλεύει υπερωρίες, πιστή στο πλευρό του Dante, αλλά χαλάλι. Τα σχέδια που βρίσκονται στο γραφείο του αυτό το πρωί, κρύβουν μια μεγάλη μελλοντική ιστορία, την οποία ο δημιουργός ίσως και να ονειρεύεται κοιμώμενος πάνω τους. Λέγεται 500, αφού έχει μόλις 479 κ.ε. Βέβαια, με μήκος 3 μέτρα και βάρος λιγότερο από μισό τόνο, οι 18 ίπποι είναι αρκετοί για να βάλουν την Ιταλία σε τροχούς. Το εσωτερικό είναι σπαρτιάτικο, χωράει όμως 4 άτομα (αρτιμελή παρακαλώ) και διαθέτει και ηλιοροφή για τον ήλιο της Μεσογείου. Είναι μικρό, φθηνό, πρακτικό και πάνω απ' όλα διαθέτει μια φατσούλα έτοιμη να κλέψει καρδιές...



4 Ιουλίου 2007

το ίδιο αχνιστό χαρμάνι ευωδιάζει από το στόμιο της Bialetti στα γραφεία της εταιρίας. Ευτυχής ιδιοκτήτης αυτή τη φορά (της καφετιέρας, όχι της εταιρίας) ο αμερικάνος Frank Stephenson, διευθυντής σχεδιασμού που μετά από ένα γύρο σε κάμποσες χώρες και βιομηχανίες, έχει δέσει λιμάνι στη Fiat, που έχει και τον καλύτερο καφέ. Με τέτοια γεύση, πώς να μην κατεβάσεις έξυπνες ιδέες, σκέφτεται χαϊδεύοντας το θεληματικό του πηγούνι.

Παρά τη λειτουργία με το ίδιο καύσιμο (εσπρέσσο), το μυαλό του στροφάρει διαφορετικά από εκείνο του Dante. Δεν είναι εποχή ιδεαλισμού, και ο Frank ως γνήσιο τέκνο της πατρίδας του έχει σπουδάσει το μάρκετινγκ παραπάνω κι απ' το σχεδιασμό. Έχει ήδη στο ενεργητικό του την αναβίωση του θρυλικού Mini (2001), και γνωρίζει τα οφέλη από την εκμετάλλευση της ιστορικής κληρονομιάς μιας εταιρίας. "Δε μένει παρά να πείσω τη διοίκηση της Fiat να κάνει το ίδιο με το 500αράκι", σκέφτεται. Βέβαια, με τους σύγχρονους κανονισμούς παθητικής ασφαλείας 3 μέτρα δεν είναι αρκετά. Με 3,55 όμως, θα είμαστε εντάξει. Με τα ηλεκτρικά παράθυρα, τους αερόσακους, το ABS, τα συστήματα κλιματισμού και τις λοιπές εφευρέσεις των τελευταίων 50 χρόνων, το βάρος επιβαρύνεται κατά τι (μόλις στο... διπλάσιο), αλλά πάλι, με 5 φορές περισσότερους ίππους (100 από 1400 κ.ε.), όχι μόνο τη βγάζουμε, αλλά το παίζουμε και σέξι! Νά 'μαστε λοιπόν. Κρατάμε τη θρυλική εικόνα, προσθέτουμε ένα δερμάτινο τιμονάκι... μην ξεχάσω και την ηλιοροφή, αθερμική κι από γυαλί ασφαλείας. Τώρα τί κι αν τα παραπάνω ανεβάζουν το κόστος; Ποιός baby boomer δεν θα πληρώσει ένα 15-20% επιπλέον για να προσδιοριστεί μέσα από τον νεανικό του έρωτα;

Για τους υπόλοιπους άλλωστε, που περιορίζουν το ζητούμενο στην λειτουργική υπόσταση ενός αυτοκινήτου, υπάρχει πάντα και το... Panda.





η ιστορία:

1936 - Η Fiat παρουσιάζει ένα μικρό, διθέσιο αυτοκίνητο με κινητήρα μόλις 500 κ.ε. Χάρη στο ξεχωριστό, αεροδυναμικό του σχήμα , το 500αράκι σημειώνει μεγάλη επιτυχία μένοντας στην ιστορία με το προσωνύμιο Topolino (Mickey Mouse).

1957 - Σχεδιασμένο και πάλι από τον Dante Giacosa, το νέο 500αράκι, κατακλύζει τους δρόμους, ως κατεξοχήν σύμβολο της μεταπολεμικής Ιταλίας. Χάρη στις μικρές του διαστάσεις (2,97 x 1,32 x 1,32) χωράει σχεδόν παντού, ενώ η φιλική του φυσιογνωμία το κάνει αγαπητό σε 4 εκατομμύρια αυτοκινητιστές!

1992 - Το σχεδιαστικό κέντρο της Fiat σε συνεργασία με τον Giorgetto Giugiaro, παρουσιάζει το Cinquecento. Σύγχρονο, τετραγωνισμένο, με άριστη εκμετάλλευση εσωτερικών χώρων και παιχνιδιάρικη οδική συμπεριφορά, το Cinquecento λανσάρεται με το σλόγκαν "ο έρωτας της πόλης". Το 1997, η έκδοση Sporting φιγουράρει στο εξώφυλλο του βρετανικού περιοδικού Car (εν μέσω Ferrari και Lamborghini!) ως ένα από τα 10 καλύτερα σπορ αυτοκίνητα!

Ρετροφουτουρισμός

Ο όρος υιοθετείται για να περιγράψει την τάση σχεδιαστικής αναβίωσης μορφών του παρελθόντος που ξεκινά με το ελάχιστα γνωστό Nissan Figaro και απογειώνεται με το νέο Beetle. To φαινόμενο επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Ψηφίστε στα comments τη δική σας:

1. Πρόκειται για μία αντίδραση απέναντι στην ομοιογένεια των αυτοκινήτων που διαμόρφωσε η πραγματιστική περίοδος μετά την ενεργειακή κρίση του 1973, με στόχο την ανάκτηση του συναισθηματικού και συμβολικού περιεχομένου των αυτοκινήτων.
2. Η νοσταλγία για το παρελθόν είναι μια ψυχολογική άμυνα απέναντι στο άγχος για το παρόν και το μέλλον. Παρατηρείται πιο έντονα σε περιόδους της ιστορίας ή στάδια της ζωής που χαρακτηρίζονται από απότομες αλλαγές και απώλεια ή κατακερματισμό της συλλογικής και προσωπικής μας ταυτότητας.
3. Η υιοθέτηση ενός αντικειμένου που προσομοιάζει με παλιό, είναι ένας τρόπος προσδιορισμού της κοινωνικής και γενεαλογικής μας ταυτότητας. (παιδιά των λουλουδιών; Ήμουν κι εγώ εκεί.)
4. Στέρηση έμπνευσης. Μπροστά στον τρόμο του λευκού χαρτιού, οι σχεδιαστές προσπαθούν να αντλήσουν ιδέες από το παρελθόν.
5. Προσπάθεια υιοθέτησης του χρόνου (ως τέταρτης διάστασης) ανάμεσα στις παραμέτρους του σχεδιασμού. Είναι γεγονός ότι ο χρόνος, σπάνια προσμετράται ως μεταβλητή στις φονξιοναλιστικές θεωρίες του σχεδιασμού. Οι σχεδιαστές δημιουργούν στις 3 διαστάσεις, αφήνοντας το χρόνο και τη συμβίωση αντικειμένου και χρήστη να επενδύσουν το αντικείμενο με αναμνήσεις και νέες σημασίες. Η προσπάθεια ενσωμάτωσης του νοσταλγικού παράγοντα στο σχεδιασμό συνιστά μία εκ των προτέρων συσκευασία έτοιμων (μήπως και επίπλαστων;) αναμνήσεων.
6. Ό,τι άλλο. (Περι)γράψτε τη δική σας εκδοχή.

Η επιστημονική ανάλυση του ρετροφουτουρισμού θα μπορούσε να συνεχιστεί για πολύ περισσότερο. Θυμηθείτε όμως την ελληνική ταινία με τον Αλέκο Αλεξανδράκη στο ρόλο του Καθηγητή... Ποιά προσπάθεια εμπεριστατωμένης επιχειρηματολογίας μπορεί να αντισταθεί στον ανθρώπινο Έρωτα;

_________________________________

αν αντέχετε ακόμη, διαβάστε:

• το εξαιρετικό κείμενο της urbicide 408 λέξεις για το 500.
• για τον Dante Giacosa
• για τον ρετροφουτουρισμό
• την ιστοσελίδα 500 wants you μέσω της οποίας η Fiat έλαβε υπόψη τις προτάσεις του κοινού