Σχεδιαστικές τάσεις στο Salon de l' Automobile Paris

Όπως φάνηκε στο πρόσφατο Σαλόνι Αυτοκινήτου του Παρισιού, κυρίαρχη τάση των καιρών εξακολουθεί να είναι η επιμειξία τύπων. Ολοένα και περισσότεροι κατασκευαστές διασταυρώνουν υπάρχουσες τυπολογίες με εκείνη των SUV δημιουργώντας νέα παραδείγματα crossover. Το πρωτοπόρο στον τομέα των πολυμορφικών Renault Espace μεταπηδά στην κατηγορία των crossover καταδεικνύοντας μια τάση συρρίκνωσης της κατηγορίας των MPV, τα οποία σταδιακά εγκαταλείπουν την ιδέα της αναδιάταξης των εσωτερικού χώρου διατηρώντας τις στοιχειώδεις μόνο δυνατότητες ευελιξίας και την αρχιτεκτονική ενός όγκου.

Κατασκευαστές που διαθέτουν εμβληματικά μοντέλα, εκμεταλλεύονται την αναγνωρισιμότητα των αρχετυπικών τους χαρακτηριστικών αναπτύσσοντας γύρω από αυτά μια ολόκληρη γκάμα μοντέλων ως ξεχωριστό brand ή sub-brand, όπως οι σειρές Mini, Fiat 500 και Audi TT με πρόσφατα μέλη το 500Χ και το ΤΤ Sportback concept.

Σε επίπεδο σχεδιαστικής γλώσσας ακόμη και εταιρίες που διακρίνονταν για την καθαρή γεωμετρία των μοντέλων τους στρέφονται προς ένα δραματικό styling που εκφράζεται στην έντονα γλυπτική διαμόρφωση των εξωτερικών επιφανειών. Η μορφή δεν προκύπτει από τη διάπλαση των όγκων όσο από το χειρισμό των επιφανειών, συνθετική αρχή που διακρίνεται στις επιμέρους επιφάνειες που αφήνονται ελεύθερες έξω από τον κύριο όγκο του οχήματος, όπως στη σχεδιαστική γλώσσα της σειράς i της BMW, τις απολήξεις των πίσω φτερών στη Maserati Alfieri ή τις προεξέχουσες πλευρές του Hyundai Intrado Concept. Οι επιφάνειες που συγκροτούν τη μορφή συχνά επικαλούνται την εντύπωση μιας λεπτής μεμβράνης εν είδει επιδερμίδας η οποία τεντώνεται πάνω από ένα σκελετό. Χαρακτηριστικές στην περίπτωση αυτή είναι οι προεξέχουσες ακμές γνωστές στο σχεδιασμό αυτοκινήτων με τον όρο bone lines (γραμμές οστών). Φαίνεται πως μετά από μια μακρά περίοδο σταδιακής «ενοποίησης» της μορφής που κορυφώθηκε με την πλήρη ενσωμάτωση των προφυλακτήρων στο βασικό όγκο του αμαξώματος, διανύουμε μια αντίστροφη πορεία προς την αποδόμηση του όλου και την ανάδειξη ενός συμπλέγματος ρευστών επιφανειών. 

Στο εσωτερικό, οι ψηφιακοί πίνακες οργάνων και οι οθόνες αφής συμβάλλουν στη διαδραστικότητα και στις δυνατότητες εξατομίκευσης αλλά και αφαιρούν από τον απτικό παράγοντα του χειρισμού και της φυσικής ανάδρασης. Ένα μέρος της χαμένης αισθητηριακής εμπειρίας αναπληρώνεται από την αυξημένη έρευνα στον τομέα των υλικών. Η Peugeot μέσω των Exalt και Quartz πειραματίζεται με τις αισθητηριακές ιδιότητες υλικών όπως η τσόχα, ο βασάλτης, το newspaper wood και τα υφάσματα ψηφιακής πλέξης σχεδιάζοντας για όλες τις αισθήσεις και αναζητώντας λεπτές ποιότητες όπως η παλαίωση και η πατίνα του υλικού. Ας ελπίσουμε ένα μέρος της έρευνας αυτής να εμπλουτίσει το μονότονο εσωτερικό των αυτοκινήτων παραγωγής.


Γιώργος Λιαμάδης

[το κείμενο δημοσιεύεται στο περιοδικό "4τροχοί", τεύχος Νοεμβρίου]
ακολουθεί μια διεξοδικότερη ανάλυση των τυπολογικών μεταβολών, των μορφολογικών τάσεων και των ζητημάτων υλικότητας που αναφαίνονται στο Σαλόνι Αυτοκινήτου του Παρισιού

__________________________________________


Τυπολογικές μεταβολές

Το νέο Renault Espace εγκαταλείπει την ιδέα της ελεύθερης κάτοψης με την ευέλικτη διάταξη των καθισμάτων που μπορούσαν να αναδιαταχθούν, να αναδιπλωθούν σε τραπεζάκια, να περιστραφούν κ.τ.λ. χάριν μιας διάταξης με τις στοιχειώδεις δυνατότητες ευελιξίας που ισχύουν στην πλειονότητα των μοντέλων της αγοράς (αναδιπλούμενη τρίτη σειρά καθισμάτων για μικρόσωμους επιβάτες). Μετατοπίζεται έτσι από την κατηγορία των MPV (Multi Purpose Vehicles) σε εκείνη των crossover, αποτελώντας μια διασταύρωση πολυτελούς ανθρωπομεταφορέα και SUV. Το αμάξωμα διαθέτει αναλογίες ανάμεσα σε εκείνες του MPV και του station wagon (όντας χαμηλότερο από το πρώτο και ψηλότερο από το δεύτερο) δίνοντας την εντύπωση ότι πατά επάνω σε πάτωμα από SUV, ενώ η δυναμική του εικόνα ενισχύεται όχι μόνο από τους μεγάλους τροχούς αλλά και από τις χυτές γραμμές και τη διαγώνια απόληξη της κολόνας και των φωτιστικών σωμάτων στο πίσω μέρος. Ο συνδυασμός των σχεδιαστικών αυτών στοιχείων δικαιολογεί τη ρητορική της Renault περί σύστασης μιας νέας κατηγορίας, κάτι που γίνεται ωστόσο με όρους οπτικής εντύπωσης και όχι λειτουργίας ή κοινωνικών προεκτάσεων. Το αποτέλεσμα επανατοποθετείται σε μία ενδιάμεση περιοχή της αγοράς προσβλέποντας μεταξύ άλλων και σε κάποιους αγοραστές της μεγάλης πολυτελούς κατηγορίας στην οποία η Renault, μετά το Vel Satis, δεν διαθέτει πλέον εκπρόσωπο. 

Η σταδιακή εγκατάλειψη της κεντρικής ιδέας του MPV ακόμη και από την πρωτοπόρα στο τομέα Renault διαφαίνεται και στο νέο Twingo, το οποίο διατηρεί το χαρακτήρα του αυτοκινήτου lifestyle διαθέτοντας όμως σαφώς μικρότερους χώρους και περιορισμένες δυνατότητες ευελιξίας του εσωτερικού σε σχέση με το πρώτο μοντέλο. 


Μορφολογικές τάσεις

Το Infinity Inspiration concept και το Renault Eolab concept αποτελούν δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα μιας στροφής του σχεδιασμού από τον όγκο στην επιφάνεια που παρατηρείται εδώ και καιρό. Πολλοί κατασκευαστές υιοθετούν ένα δραματικό styling που χαρακτηρίζεται από την έντονη γλυπτική των εξωτερικών επιφανειών, απομακρυνόμενοι από τις παραδοσιακές αξίες των καθαρών γραμμών και της στιβαρής ογκοπλασίας που χαρακτήριζαν την ευρωπαϊκή σχολή. Οι αρχιτεκτονικές ποιότητες υποχωρούν κάτω από ένα φλύαρο κυματοειδή μανδύα που σε αρκετές περιπτώσεις θυμίζει το παλαιότερο σχεδιαστικό λεξιλόγιο της κορεάτικης βιομηχανίας. 

Η μετατόπιση του ενδιαφέροντος από το χειρισμό των όγκων στη διαμόρφωση των επιφανειών συνιστά ένα παιχνίδι εύκολων αλλά και εφήμερων εντυπώσεων, στο οποίο έχουν προσχωρήσει ακόμη και εταιρίες σαν τη Mercedes (βλ. CLA). Η παρουσίαση ωστόσο της νέας AMG GT στο Παρίσι, καταδεικνύει μια ήπια υποχώρηση από το σχεδιαστικό αυτό ιδίωμα.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι ρευστές οργανικές επιφάνειες "αποκολλούνται" και εμφανίζονται σε επάλληλα στρώματα έξω από τον κύριο όγκο του αμαξώματος, όπως στα Hyundai Intrado concept (επάνω) και Maserati Alfieri (λεπτομέρεια κάτω). Μακριά από τα ιδεώδη της ενοποιημένης μορφής, η ανερχόμενη σχεδιαστική γλώσσα του "layering" πρωτοανιχνεύεται πίσω στο GT by Citroen (2008) και περνά στα αυτοκίνητα παραγωγής με τις BMW i3 και i8 ως το νέο συνώνυμο της αεροδυναμικής απόδοσης και της τεχνολογικής υπεροχής.


Υλικότητα και αισθητηριακή αντίληψη
[ή από το ψηφιακό πίσω στο φυσικό]

Peugeot Design Lab - ONYX sofa: καναπές από ανθρακονήματα και ηφαιστιακή λάβα

Peugeot Exalt concept: γυμνό βουρτσισμένο μέταλλο και υφή δέρματος καρχαρία στις επιφάνειες του πίσω μέρους

 

Μια κυρίαρχη τάση στο βιομηχανικό σχεδιασμό σήμερα, έχει να κάνει με την υλικότητα και την αισθητηριακή αντίληψη των αντικειμένων. Η διαρκής ανάπτυξη ψηφιακών συστημάτων και υπηρεσιών που υποκαθιστούν τα φυσικά αντικείμενα, έχει οδηγήσει στη σταδιακή απο-υλοποίηση του design πυροδοτώντας ταυτόχρονα μια τάση επιστροφής στις χαμένες αισθητηριακές ποιότητες των αντικειμένων (υφές, αρώματα και κάθε είδους ερεθίσματα για τις αισθήσεις μας).

Στον τομέα του αυτοκινήτου, οι νέοι ψηφιακοί πίνακες οργάνων και οι οθόνες αφής της κεντρικής κονσόλας συμβάλλουν στη διαδραστικότητα και στις δυνατότητες εξατομίκευσης, αλλά και αφαιρούν τον απτικό παράγοντα του χειρισμού και της φυσικής ανάδρασης με ό,τι αυτό συνεπάγεται στην εμπειρία της οδήγησης και την ασφάλεια των χειρισμών αντίστοιχα. 

Την ίδια στιγμή η εκτενής έρευνα στον τομέα των υλικών προσπαθεί να αναπληρώσει ένα μέρος της εμπειρίας που αφαιρείται από τις αισθήσεις μας. Τα δείγματα υλικών και η πολυαισθητηριακή σκηνική παρουσίαση του νέου XC90 στο περίπτερο της Volvo όπως και η δυνατότητα όσφρησης των φυσικών υλικών που η DS χρησιμοποιεί ως βάση για τα αρώματα εσωτερικού των αυτοκινήτων της αποτελούν ένδειξη αυτής της τάσης. 

Η Peugeot, ξεκινώντας από το Onyx Concept (2012) και τον καναπέ Onyx που παρουσίασε στο Σαλόνι Επίπλου του Μιλάνου τον περασμένο Απρίλιο, εξακολουθεί να πειραματίζεται με τις αισθητηριακές ιδιότητες υλικών όπως η τσόχα, ο βασάλτης, το newspaper wood και τα υφάσματα ψηφιακής πλέξης σχεδιάζοντας για όλες τις αισθήσεις και αναζητώντας λεπτές ποιότητες όπως η παλαίωση και η πατίνα του υλικού. 

Peugeot Exalt Beijing: παλαιωμένο δέρμα, ύφασμα chine, ραφές των υφασμάτινων επενδύσεων σε κινέζικο μοτίβο και έβενο σκαλισμένο από τον τοπικό οίκο βιομηχανικού σχεδιασμού Pinwu

Peugeot Exalt Paris: δέρμα, ύφασμα chine, newspaper wood

Φορείς του πειραματισμού αυτού είναι δύο νέα πρωτότυπα: το Quartz και το Exalt που μετά την πρεμιέρα του στην έκθεση του Πεκίνου παρουσιάζεται εδώ τροποποιημένο με μια σειρά υλικών προσαρμοσμένων στις τοπικές ιδιαιτερότητες της Γαλλίας. Η ιδέα της κατασκευής και τοποθέτησης των εσωτερικών επενδύσεων στη χώρα προορισμού του αυτοκινήτου με την υιοθέτηση των τοπικά διαθέσιμων υλικών και μεθόδων συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων, εκφράζει την τοπική κουλτούρα και ταυτόχρονα επαναφέρει το ζήτημα της εθνικής ταυτότητας του σχεδιασμού σε μια νέα βάση.

Μένει να δούμε αν το μονότονο εσωτερικό των αυτοκινήτων παραγωγής -που σημειωτέον φαντάζει σήμερα λιγότερο ποιοτικό σε σχέση με μια ή δυο γενιές πριν- θα επωφεληθεί από τον εκτεταμένο αυτό πειραματισμό.

παλέτα υλικών του Peugeot Exalt concept και ξυλινο ρολόι της Grovemade

αντικείμενα αντί κειμένων

Συμπληρώνονται τρία χρόνια από το τελευταίο post, και ο παγωμένος τίτλος "το υποκειμενικό τείχος των αντικειμένων" σε συνδυασμό με όσα έχουν μεσολαβήσει φαντάζει αν όχι προφητικός, το λιγότερο μυστηριωδώς συμπτωματικός.

Ανατρέχω συχνά στο ανενεργό blog προσπαθώντας να βρω αφορμή για να γράψω. Όλες οι αφορμές όμως περιστρέφονται γύρω από άλλα "αντικείμενα". Ακόμη κι αν εκείνα, τα υλικά, χρηστικά αντικείμενα των αναλύσεών μας τροφοδοτούσαν το στοχασμό, την κριτική ματιά και μια πιο υπεύθυνη στάση απένταντι στον καταναλωτισμό, φαίνεται πως έχουν από καιρό πάψει να είναι επίκαιρα. Στην ανατολή μιας νέας, δυστοπικής πραγματικότητας, άλλα είναι τα αντικείμενα των στοχασμών μας.

Στις ασταθείς συνθήκες της νέας τάξης, τα αντικείμενα-προϊόντα απομακρύνονται μπροστά στην αγωνιώδη προσπάθεια των εθισμένων καταναλωτικών μας χεριών να τα κρατήσουν. Την ίδια στιγμή, το οπτικό πεδίο της ζωής διευρύνεται αφήνοντας να εισδύσουν στο κάδρο χαμένες προτεραιότητες, αξίες και χαρές πολύ πιο γνήσιες από τα μέχρι πρότινος καταναλωτικά τους υποκατάστατα. Πώς μπορείς λοιπόν να συνεχίσεις να γράφεις για εκείνα που χάνονται στον ορίζοντα; Πόσο μπορείς να ζουμάρεις αγνοώντας επιδεικτικά τη βίαιη εισβολή της γενικότερης εικόνας στο πλάνο σου; Και τι νόημα έχουν άραγε τα απτά, υλικά αντικείμενα σ' ένα μεταβατικό κόσμο που συνηθίζει στην ιδέα πως δε θα μπορεί πια να τα αποκτήσει;

Κι όμως, το design είναι σήμερα επίκαιρο όσο ποτέ. Το design ως όραμα του κόσμου και όχι ως πραγμάτωση μιας κατασκευής. Η μελέτη εφικτότητας, τα εκτελεστικά στάδια ανάπτυξης του προϊόντος και η οργάνωση της παραγωγής θα υπάρχουν πάντα ως απαραίτητα βήματα. Άλλο είναι όμως το σημαντικό: το τι θα φτιάξουμε και όχι το πως θα το φτιάξουμε. Ο σχεδιασμός έγκειται στο δημιουργικό οραματισμό ενός καλύτερου μέλλοντος. Και χρειαζόμαστε οραματιστές, όχι εκτελεστές. Ας προσδώσουμε λοιπόν στην τεχνολογία το ρόλο που της αρμόζει, αυτόν ενός πολύτιμου εργαλείου διερεύνησης των δυνατοτήτων και υλοποίησης των ιδεών, και ας αφήσουμε την πρόοδο αυτή τη φορά να προσδιορίσουν οι οραματιστές, με όρους φιλοσοφικούς, κοινωνικούς και ανθρωπιστικούς.

το αντικείμενο πίσω από το κείμενο

Το αντικείμενο δεν παρατίθεται εδώ γι' αυτό που είναι, όσο γι' αυτό που συμβολίζει: την ανάγκη υιοθέτησης μιας νέας οπτικής απέναντι στα πράγματα.

Ωστόσο, η Black Magic Camera δεν παύει να είναι ένα ξεχωριστό αντικειμένο. Η καθαρή γεωμετρία, το αψεγάδιαστο φινίρισμα των λεπτομερειών, ο συνδυασμός του μαύρου σώματος με τη μεταλλική περιμετρική κάσα σε ανάμνηση των παλιών μηχανών Kodak, συνιστούν ένα αρχέτυπο κάμερας. Ένα ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο με καμπυλωμένες τις ακμές του βάθους και κεκλιμένη την πίσω επιφάνεια ώστε να διευκολύνει την ορατότητα της οθόνης και να προσδίδει το αίσθημα της σταθερότητας επάνω στο τρίποδο. Φακός και σώμα που διαπερνούν το μεταλλικό πλαίσιο, εν είδει εξώθησης (extrusion), σαν τη διεισδυτική ματιά που εισβάλλει αποφασιστικά στο καλοζυγισμένο κάδρο της σύνθεσης.

Με την αρχιτεκτονική ποιότητα του αρχετύπου και την κατασκευαστική εκτέλεση να υπενθυμίζει πως το design είναι οι λεπτομέρειες, η Black Magic Camera δε δείχνει τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από αυτό που είναι: το απόλυτο συνώνυμο της κάμερας του 21ου αιώνα.

Ας τη στρέψουμε προς την κατεύθυνση που πρέπει...

_________________________________________ 

περισσότερα για τη Black Magic Camera εδώ

"I fear the day when the technology overlaps with our humanity. The world will only have a generation of idiots".

Albert Einstein
.

το Υποκειμενικό Τείχος των Αντικειμένων

[1989-2009]
.

.

«Η Δύση μπήκε στο κεφάλι μου από τις διηγήσεις των δικών μου, από αυτοκινητάκια Matchbox, τα ξύλινα τουβλάκια, τα Lego, αργότερα δίσκους, βιβλία, φυσικά τηλεόραση, τις ταινίες, τη μουσική, τα ρούχα, τα αυτοκίνητα, την τεχνολογική πρόοδο που για εμάς ήταν άπιαστη…»

«Τώρα τα έχω όλα αυτά. Και είναι υπέροχο. Είμαι ευτυχισμένος και επιπλέον είμαι ελεύθερος. Αλλά μερικές φορές σκέφτομαι, ότι θα ήταν ίσως καλύτερα να είχαμε λιγότερα αγαθά, αλλά να τα αγοράζαμε με πιο ήσυχη συνείδηση. Ξέρετε, στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, ήξερες τουλάχιστον πως ό,τι αγόραζες αποκλείεται να έχει παραχθεί με εκμετάλλευση ανηλίκων εργατών, ή από ανθρώπους που πληρώθηκαν ένα-δύο δολάρια την ημέρα. Θα ήθελα, η αφθονία που απολαμβάνω να μην είναι ηθικά προβληματική.

.

Ίνγκο Σούλτσε, ανατολικογερμανός συγγραφέας [1]

.

.

Η εποχή που ακολούθησε το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν μια περίοδος ισχυρών πολιτικών εντάσεων, αλλά και μεγάλης δημιουργίας. Μιας δημιουργίας που άγγιξε κάθε τομέα ανθρώπινης δραστηριότητας: από την παραγωγή προϊόντων καθημερινής χρήσης, μέχρι τα ανώτατα επιτεύγματα στην επιστήμη και τον πολιτισμό.

.

Η τέχνη και το design δεν ήταν περιφερειακά συμπτώματα της πολιτικής κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: έπαιξαν έναν κεντρικό ρόλο, εκφράζοντας και συχνά προκαλώντας τις κρατούσες πολιτικές και κοινωνικές αντιλήψεις της εποχής [2].

.

Τα δύο κυρίαρχα πολιτικά συστήματα στις ισάριθμες σφαίρες επιρροής που οριοθέτησε το σιδηρούν παραπέτασμα, χρησιμοποίησαν τα υλικά αγαθά και τη σχεδιαστική τους ταυτότητα για να εκφράσουν τα δημοκρατικά ιδεώδη της κοινωνίας που το καθένα οραματιζόταν. Το Ανατολικό Μπλόκ επικεντρώθηκε στις κοινωνικές ανάγκες, η Δύση στις ατομικές επιθυμίες. Προέκυψαν έτσι δύο προσεγγίσεις του design. Η πρώτη, απόρροια των προπολεμικών θεωριών του Μοντέρνου Κινήματος, ήταν προοδευτική, ρεφορμιστική, πιστή στις αξίες της οικονομίας, της ειλικρίνειας και της ωραίας μορφής. Η δεύτερη διαμορφώθηκε με όρους της αγοράς, γύρω από την ιδέα της ελευθερίας επιλογής του καταναλωτή και της ατομικής έκφρασης μέσω της πρόσκτησης αγαθών [3].

.

Ο πλουραλισμός των καταναλωτικών προϊόντων που κατέκλυσαν τη Δύση, αποδείχθηκε και το κύριο όπλο του Καπιταλισμού απέναντι στο συλλογικό στόχο της Κομμουνιστικής Ουτοπίας. Ενώ, οι δύο προσεγγίσεις του βιομηχανικού αντικειμένου, δεν είναι άλλες από τις δυο κυρίαρχες οπτικές στο χώρο του design σήμερα: μία λειτουργοκεντρική, η οποία αντιμετωπίζει το σχεδιασμό ως επίλυση προβλημάτων και στοχεύει στην κάλυψη αναγκών και μια δεύτερη, προσανατολισμένη στον ηδονισμό της κατανάλωσης και την εκπλήρωση της επιθυμίας.

.

Πολλά είναι τα παραδείγματα των αντικειμένων που θα μπορούσαν να ντύσουν την επιγραμματική μας προσέγγιση στο ρόλο των αντικειμένων ως φορέων πολιτικής ιδεολογίας και κοινωνικών οραμάτων. Τίποτε όμως δεν θα ήταν τόσο χαρακτηριστικό όσο ο πίνακας του Πολωνού ζωγράφου Wojciech Fangor “Postaci” (figures).

.

.

Δύο τυπικές φιγούρες της εργατικής τάξης με τα σύμβολα της αγροτικής παραγωγής στα χέρια, κοιτάζουν αποφασιστικά μία τρίτη φιγούρα που κρύβει τις σκοτεινές της προθέσεις πίσω από τα σκούρα της γυαλιά. Μακιγιαρισμένη, στολισμένη με αξεσουάρ μόδας και με ένα φόρεμα που φέρει τα διακριτικά της Coca-Cola και της Wall Street, κρατά σφιχτά το πορτοφόλι της, ως ένδειξη των εγωκεντρικών της επιθυμιών.

.

Σ’ έναν καμβά σοσιαλιστικού ρεαλισμού, ο Fangor απεικονίζει με τον πλέον λακωνικό τρόπο την ιεραρχία αξιών που καλλιεργείται στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, από τη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν. Η παραγωγή είναι ανώτερη από την κατανάλωση και η δημόσια ζωή θα θριαμβεύσει απέναντι στις ιδιωτικές επιδιώξεις [4].

.

Δύο ανθρώπινες συμπεριφορές, δύο συστήματα αξιών, δύο κυρίαρχα πολιτικά μοντέλα: η ιστορία ενός ολόκληρου αιώνα σε έναν πίνακα…

.

---

αναφορές:

.

[1] Παύλος Τσίμας, εκπομπή «Έρευνα», Επιστροφή στο Βερολίνο, MEGA, 10/11/09

[2] Εxhibition “Cold War Modern: Design 1945-1970”, Victoria & Albert Museum, exhibition website

[3] Crowley D., Pavitt J., “Cold War Modern: Design 1945-1970”, V&A Publishing, London 2008, σελ.75

[4] όπως παραπάνω, σελ.129-30

---

περισσότερα:

• για όσους επιμένουν ...αντικειμενικά, ακούστε την ιστορία των δύο κατεξοχήν συμβόλων της αυτοκίνησης στις δύο πλευρές του Τείχους: το Aνατολικογερμανικό Trabant και το Δυτικογερμανικό VW Beetle
• για να ενημερωθείτε (ετεροχρονισμένα) για την έκθεση Cold War Modern: Design 1945-1970, στο Victoria & Albert Museum (25 Sep 2008 - 11 Jan 2009)
• για να παρακολουθήσετε την εκπομπή του Π.Τσίμα Ερευνα: "Επιστροφή στο Βερολίνο" της 10/11/09 (MEGA)
  

Jano

«…και έπειτα θα υπάρχει και αυτό που μένει ανείπωτο. Υπάρχει πάντοτε ένα μέρος που ανήκει στην τάξη του άφατου, και αποτελεί μέρος του παιχνιδιού …Εδώ βρίσκεται το διακύβευμα. Επειδή, αν ένα αρχιτεκτονικό αντικείμενο είναι αποκλειστικά και μόνον η απόδοση μιας λειτουργικότητας, αν είναι αποκλειστικά και μόνον το αποτέλεσμα μιας οικονομικής κατάστασης, δεν μπορεί να έχει νόημα». - Jean Nouvel .[Τα Μοναδικά Αντικείμενα: Αρχιτεκτονική και Φιλοσοφία]
.

Θα μπορούσα να επικαλεστώ αρκετά από τα επιχειρήματα του σχεδιαστή Roland Kaufmann για να πείσω εσάς και τον εαυτό μου για την ανάγκη ύπαρξης ενός ποδηλάτου από ξύλο.

.

Το γεγονός μάλιστα πως το Jano, ως αντικείμενο σε επίπεδο concept, δε συνοδεύεται από πρόβλεψη κόστους, θα μου επέτρεπε να αποσιωπήσω κάθε επιφύλαξη που εξέφρασα στο προηγούμενο post.

.

Στηρίζοντας το ξύλο και αποκηρύσσοντας το μπαμπού ως υλικό κατασκευής ενός ποδηλάτου θα βρισκόμουν στο εδώλιο, κατηγορούμενος για την ασυνέπεια της στάσης μου απέναντι στην ίδια φαινομενικά ιδέα.

.

.

.

Το γεγονός ότι επιθυμώ να το κάνω, αποδεικνύει αυτό που ο Τerence Conran έχει τόσο εύστοχα εκφράσει: "το design είναι 98% κοινή λογική και 2% από το μαγικό εκείνο συστατικό που μετατρέπει ένα αντικείμενο απολύτως αποδεκτό σε κάτι τόσο ιδιαίτερο που ο καθένας να θέλει στην κατοχή του".

.

Και το Jano διαθέτει αυτό το 2%

____________________________________________

.

περισσότερες πληροφορίες για το σχεδιασμό, την εξέλιξη και την κατασκευή του Jano, εδώ

οικολογία - μύθος: 0-1

το ενδιαφέρον για τις επιπτώσεις των αντικειμένων στο περιβάλλον επανέρχεται με ένα καίριο ερώτημα: πόσο οικολογικό μπορεί να είναι ένα ποδήλατο που κοστίζει 6600 Ευρώ?

Πρόσφατα, ο βραζιλιάνος σχεδιαστής Flavio Deslandes παρουσίασε μία σειρά ποδηλάτων με σκελετό από μπαμπού. Το μπαμπού είναι το πιο γρήγορα αναπτυσσόμενο φυτό στον πλανήτη και αποτελεί την επιλογή της φύσης για τη δημιουργία οργανικών σωληνωτών κατασκευών. Σύμφωνα λοιπόν με το δημιουργό, η χρήση μπαμπού περιορίζει το οικολογικό σας αποτύπωμα και συμβάλλει στην ποιότητα κύλισης του ποδηλάτου, εξαιτίας του συνδυασμού ευκαμψίας και μεγάλης αντοχής που χαρακτηρίζει το υλικό. Ωραία ως εδώ...
.
Τί γίνεται όμως με το κόστος που ανέρχεται στα 3800-6600 Ευρώ, και γιατί αυτός μπορεί να είναι ένας σημαντικός παράγοντας? Συχνά, στην προσπάθεια αποτίμησης της οικολογικής μας ευαισθησίας, εθελοτυφλούμε ή παραλείπουμε στοιχεία που μπορεί να παίζουν σημαντικό ρόλο στον υπολογισμό του πραγματικού ανθρακικού και οικολογικού μας αποτυπώματος. Το αυξημένο κόστος κτήσης ενός προϊόντος, συνεπάγεται περισσότερες εργατοώρες για την απόκτησή του, και ταυτόχρονα αυξημένα επίπεδα δαπάνης ενέργειας, αφού περισσότερη εργασία σημαίνει περισσότερες μετακινήσεις, περισσότερος φωτισμός, περισσότερη τροφή και τελικά αυξημένα επίπεδα έκλυσης CO2 στην ατμόσφαιρα.
.
Βλέπουμε λοιπόν πως ο συν-υπολογισμός όλων των περιβαλλοντικών παραγόντων που εμπλέκονται στις καταναλωτικές μας επιλογές είναι πολύ πιο περίπλοκος απ' όσο τείνουμε να πιστέψουμε και μπορεί εύκολα να θέσει σε αμφισβήτηση εύκολους ισχυρισμούς, όπως το ότι η αντικατάσταση πέντε μεταλλικών σωλήνων από μπαμπού (με ταυτόχρονη άνοδο του κόστους σε δυσθεώρητα ύψη) συνεπάγεται απαραίτητα και μείωση του οικολογικού μας αποτυπώματος. Για να μην αναφερθούμε στο έξτρα περιβαλλοντικό κόστος που συνεπάγεται η ανάπτυξη της τεχνολογίας των γωνιακών συνδέσμων (μέταλλο-μπαμπού) που πήρε στον κατασκευαστή χρόνια μελετών και κατασκευαστικών πρωτοτύπων.
.

.
Τις περισσότερες φορές, η επιλογή του προϊόντος είναι λιγότερο σημαντική από τον τρόπο χρήσης του. Έτσι, ο συστηματικός χρήστης ενός συμβατικού ποδηλάτου συμβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος πολύ περισσότερο από έναν περιστασιακό χρήστη ενός οικολογικού ποδηλάτου, με τον ίδιο τρόπο που κάποιος που χρησιμοποιεί το παλιό του κινητό τηλέφωνο μέχρι τελικής εξαντλήσεως διαθέτει ισχυρότερη οικολογική συνείδηση από κάποιον άλλο που επιλέγει ένα νέο οικολογικό τηλέφωνο κάθε έξι μήνες...
.
Ο μόνος αξιόπιστος τρόπος μείωσης του οικολογικού μας αποτυπώματος είναι ο περιορισμός της κατανάλωσης. Όπως και η εξάντληση του κύκλου ζωής των προϊόντων. Γεγονός που προϋποθέτει αναθεώρηση του πραγματικού τρόπου ζωής και όχι υιοθέτηση ενός επίπλαστου οικολογικού lifestyle. Το πραγματικό κλειδί της περιβαλλοντικής συνείδησης βρίσκεται στην κριτική στάση απέναντι στις καταναλωτικές συνήθειες και τα τερτίπια του μάρκετινγκ που προβάλλουν την οικολογία ως lifestyle αποκρύπτοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις εταιρικών επιλογών όπως το αυξημένο κόστος ή ο τεχνητός περιορισμός του κύκλου ζωής των προϊόντων (planned obsolescence).
.
Τί γνώμη έχετε?

_________________________________________
.

.
[πριν από τη δημιουργία της δικής του εταιρίας ποδηλάτων, ο Flavio Deslandes εργάστηκε για λογαριασμό της Biomega δημιουργώντας σε συνεργασία με τον Ross Lovegrove το Biomega Bamboo]
.
περισσότερα για:

• το ποδήλατο από μπαμπού του Flavio Deslandes, στην επίσημη ιστοσελίδα του
• το ποδήλατο από μπαμπού που ο Flavio Deslandes αρχικά ανέπτυξε για λογαριασμό της Biomega σε συνεργασία με τον Ross Lovegrove

magno wooden radio

[με ευαισθησία και οικολογική συνείδηση]



Υπάρχουν αντικείμενα που τα ερωτεύομαι με την πρώτη ματιά. Αντικείμενα που η ύπαρξή τους και μόνο μου προσφέρει ένα ανείπωτο συναίσθημα χαράς και αισθητικής απόλαυσης. Ακόμη κι ελπίδας...

Το ξύλινο ραδιόφωνο Magno, σχεδιάστηκε από τον Ινδονήσιο designer Singgih Susilo Kartono, με σκοπό να τονώσει την οικονομία της γενέτειράς του: της μικρής επαρχιακής πόλης Temanggung. Για το λόγο αυτό βασίστηκε στις δύο κυριότερες πηγές του τόπου: την ξυλεία και τα εργατικά χέρια. Η κατασκευή του magno απαιτεί λιγότερο υλικό και περισσότερες εργατοώρες, προσφέροντας με τον τρόπο αυτό εργασία σε 30 ειδικευμένους εργάτες της περιοχής. Για κάθε δέντρο που χρησιμοποιείται σαν πρώτη ύλη, ο Kartono φυτεύει ένα καινούριο. Τα δενδρύλια αναπτύσσονται σε ειδικό φυτώριο δίπλα στο εργαστήριο και μεταφυτεύονται από τους ντόπιους χωρικούς στη γη τους.

Το magno δεν είναι μόνο ένα προϊόν που σέβεται το περιβάλλον και τα εργατικά δικαιώματα. Είναι και ένα αντικείμενο που προσεγγίζει το χρήστη με μια ιδιαίτερη ευαισθησία. Το στοιχείο της ατέλειας που συνοδεύει κάθε χειροποίητο προϊόν, εισάγεται εδώ ηθελημένα από τον ίδιο το σχεδιαστή προκειμένου να εμπλέξει το χρήστη σε μια διαδικασία φροντίδας και συντήρησης του ραδιοφώνου του. Με τον τρόπο αυτό εγκαθίσταται μια ιδιαίτερη, συναισθηματική σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και το αντικείμενο. Η προσοχή και η φροντίδα αποτελεί για τον Kartono ένα είδος ηθικής υποχρέωσης του ιδιοκτήτη απένατι στο αντικείμενό του. Μονο έτσι άλλωστε, μπορούμε να ελπίζουμε στην αποκαθήλωση της έννοιας του εφήμερου και αναλώσιμου που θα αυξήσει τον κύκλο ζωής των προϊόντων προς όφελος του περιβάλλοντος.

Προς την κατεύθυνση αυτή συνηγορεί και ο λιτός, αρχετυπικός σχεδιασμός του ραδιοφώνου. Η λαβή, το μεγάφωνο και τα δύο περιστροφικά κουμπιά συνιστούν έναν σημειολογικό κώδικα ανεπηρέαστο στο πέρασμα του χρόνου.

Η αισθητική των flintstones συνδυάζεται με τα σύγχρονα πρότυπα παρέχοντας εκτός από το ραδιοφωνικό δέκτη και δυνατότητα σύνδεσης με iPod και MP3 players. Ελκυστικές είναι και οι επιμέρους λεπτομέρειες, όπως οι ξύλινοι αντάπτορες του καλωδίου σύνδεσης, η ξύλινη μπίλια στην απόληξη της κεραίας και το σύστημα συγκράτησης του καλύμματος των μπαταριών με την -επίσης ξύλινη- σφήνα. Μαζί με το ραδιόφωνο παρέχεται ακόμη και το σετ περιποίησης και επάλειψης με ειδικό λάδι.



Στο ίδιο πνεύμα κινείται και η συσκευασία με την καλαίσθητη απλότητα και τη χρήση φυσικών υλών, όπως το ξύλο και το χαρτόνι.



Αυτό που με ενθουσιάζει στο Magno Wooden Radio δεν είναι ο οικολογικός χαρακτήρας με τη στενή έννοια που αφορά την κατασκευή του. Είναι ο τρόπος με τον οποίο το αντικείμενο αυτό θέτει τις βάσεις μια νέας καταναλωτικής κουλτούρας. Μιας καταναλωτικής παιδείας βασισμένης στην οικολογική συνείδηση του χρήστη: ενός χρήστη που (ξανα)μαθαίνει να εκτιμά, να φροντίζει και να σέβεται τα υλικά αγαθά και τους φυσικούς πόρους που δαπανήθηκαν για την κατασκευή τους.
Το magno επαναπροσδιορίζει τη βάση ικανοποίησης των αναγκών μας, μακριά από τα ισχύοντα πρότυπα της άκριτης και άκρατης κατανάλωσης. Διδάσκει πως όχι μόνο η παραγωγή, αλλά και η κατανάλωση προύποθέτει γνώση και παιδεία. Αντιμετωπίζει το σχεδιασμό ως πράξη πολιτικής ευθύνης και βέβαια υπενθυμίζει ότι το design υπάρχει ακόμη κι εκεί όπου απουσιάζει η βιομηχανική υποδομή: ίσως περισσότερο ευαίσθητο και υπεύθυνο από οπουδήποτε άλλου.
Γιατί ο πολιτισμός προϋποθέτει την επανεκτίμηση της προόδου με όρους ανθρωπιστικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς.



____________________________________________

Αξίζει να γνωρίζετε:

• η κατασκευή του magno απαιτεί 16 ώρες εξειδικευμένης χειρωνακτικής εργασίας
• το κάθε κομμάτι είναι μοναδικό και φέρει επάνω του τον αύξοντα αριθμό και την ημερομηνία κατασκευής
• οι διαστάσεις του μικρού magno είναι 19,1 x 11,7 x 13,5cm. To magno είναι διαθέσιμο και σε τετράγωνο (μεσαίο) και παραλληλόγραμμο (μεγάλο) σχήμα: και τα δύο με οθόνη ένδειξης συχνοτήτων
• η τροφοδοσία του γίνεται από ηλεκτρική παροχή ή 4 μπαταρίες ΑΑ
• υπάρχει δυνατότητα σύνδεσης με iPod και MP3 players

Βραβεία:

• Brit design Award 2009, United Kingdom
• Design Plus Award 2009, Germany
• Good Design Award / G-Mark 2008, Japan
• International Design Resource Award, USA
• Indonesia Good Design Selection Awards

περισσότερα:

• η επίσημη ιστοσελίδα του Magno Wooden Radio
• αναφορές στο flickr
• η ενθουσιώδης παραλαβή και παρουσίαση του magno από έναν ευτυχή κτήτορα
• πως να το αποκτήσετε
• η παρουσία του Magno στα βραβεία Brit Insurance Design of the Year, στο Design Museum του Λονδίνου

Δέκα με τόνο

Στις πολιτισμένες χώρες του κόσμου, εκτός από τους τομείς της μεταποίησης και της διαχείρισης του χρήματος υπάρχει και ένας άλλος τομέας, άγνωστος στην Ελλάδα: αυτός του σχεδιασμού και της δημιουργίας. Συχνά μάλιστα, τα αντικείμενα της παραγωγής σφραγίζουν εποχές, ανάγονται σε πολιτισμικά σύμβολα και απεικονίζονται με τιμή και εθνική περηφάνεια σε σειρές γραμματοσήμων. Ακόμη κι αν εκεί, τα ταχυδρομεία φέρουν ακόμα τη σφραγίδα της... βασιλικής οικογένειας.

Αυτή μάλιστα η βασιλική οικογένεια, ενίοτε απονέμει τον τίτλο τιμής του Sir σε δημιουργούς όπως τον ιδιοφυή μηχανικό Alec Issigonis, σχεδιαστή του θρυλικού Mini, ή τον Giles Gilbert Scott, εμπνευστή του τηλεφωνικού θαλάμου που κοσμεί το Βρετανικό -αστικό και μη- τοπίο. Άκουσον, άκουσον...



Σε έναν τέτοιο κόσμο δεν αποτελεί έκπληξη η κίνηση των Βρετανικών...εεε... Βασιλικών Ταχυδρομείων (Royal Mail) να παρουσιάσουν τη σειρά γραμματοσήμων British Design Classics. Πρωταγωνιστές, δέκα αναγνωρίσιμα κομμάτια του βρετανικού design που άφησαν ιστορία, το καθένα για τους δικούς του λόγους:

• το μαχητικό Spitfire του R J Mitchell με τα ελλειπτικά φτερά για την καθοριστική συμβολή του στην έκβαση του Β' Παγκοσμίου πολέμου
• η μίνι φούστα της σχεδιάστριας Mary Quant που αναδιατύπωσε τους κανόνες της γυναικείας μόδας και αποτέλεσε σύμβολο της γυναικείας απελευθέρωσης
• το Concorde, προϊόν συναργασίας των Aerospatiale-BAC και σύμβολο μιας εποχής τεχνολογικής ουτοπίας, όταν ο κοσμος διέσχιζε τον Ατλαντικό σε 3 ώρες με ταχύτητα διπλάσια από αυτή του ήχου
• το διώροφο λεωφορείο Routemaster των Douglas Scott και Colin Curtis, σήμα κατατεθέν του Λονδίνου (έστω και μέχρι πρόσφατα)
• ο χάρτης του μετρό από τον Harry Beck, εμπνευσμένος από τα διαγράμματα ηλεκτρικής καλωδίωσης για τον εύληπτο και ευανάγνωστο σχεδιασμό του
• η Anglepoise Lamp του George Carwardine, το φωτιστικό γραφείου με τους ευέλικτους βραχίονες για να κατευθύνει το φως όπου ήταν απαραίτητο
• το εξώφυλλο της Penguin του Edward Young, που καθιστούσε άμεσα αναγνωρίσιμο κάθε βιβλίο των ομώνυμων εκδόσεων
• η Polypropylene Chair (καρέκλα από πολυπροπυλένιο) του Robin Day, δημοφιλής σε πλήθος δημοσίων κτιρίων σε όλο τον κόσμο

και βέβαια τα προαναφερθέντα:

• Μini Morris του Sir Alec Issigonis, αυτοκίνητο με ιδιοφυή εκμετάλλευση του εσωτερικού χώρου που αποτελούσε ταυτόχρονα μεταφορικό μέσο και αξεσουάρ μόδας και
• o τηλεφωνικός θάλαμος Κ2 του Sir Giles Gilbert Scott, σημείο αναφοράς σε κάθε γωνιά του Βρετανικού τοπίου

Αυτά βέβαια σε χώρες που η ανυπαρξία δημιουργικού στίγματος δεν ωθεί στην αναμάσηση του μακρινού παρελθόντος, τη θεοποίηση υπόπτων επιχειρηματιών και την απεικόνιση ασώματων πολιτικών κεφαλών σε γραμματόσημα που πτύονται εις αμφοτέρας τας πλευράς...

______________________________________
περισσότερα:

• για τη σειρά γραμματοσήμων British Design Classics
• για την παρουσίαση της σειράς στο περιοδικό έντυπο των Βασιλικών Ταχυδρομείων
• για την παρουσίαση της σειράς σε τηλεοπτικό σποτ της βρετανικής τηλεόρασης
• για το πως να τα αποκτήσετε

ΥΓ ...τώρα που το ξανασκέφτομαι, υπήρξα άδικος. Σαφώς και υπάρχουν στοιχεία του σύγχρονου Ελληνικού Πολιτισμού για να απεικονίσουμε σε γραμματόσημα: φέτα, ελαιόλαδο, σουβλάκι, τζατζίκι, σκυλάδικο... Και επιτέλους: ας καθιερωθεί το γραμματόσημο στο φακελάκι!

Θρησκείες στο ύψος των περιστάσεων

.

5,084,000,000 άνθρωποι 5,360 σελίδες 3,700 χρόνια 243 χώρες 7 βιβλία 1 ράφι.

.

Για πρώτη φορά, οι επτά πιο διαδεδομένες θρησκείες του κόσμου συγκεντρώνονται και παρουσιάζονται στο ίδιο επίπεδο, γιορτάζοντας την ειρηνική τους συνύπαρξη.

.

Ηθικοί αυτουργοί, οι σχεδιαστές Mike και Maaike και ο επιμελητής John Simonian, που συγκέντρωσαν τα θρησκευτικά κείμενα επτά θρησκειών (Ινδουισμός, Χριστιανισμός, Ισλαμισμός, Κομφουκιανισμός, Ταοϊσμός, Βουδισμός και Ιουδαϊσμός - με τη σειρά που απεικονίζονται από αριστερά προς τα δεξιά) παρουσιάζοντάς τα επί ίσοις όροις σε ένα ράφι. Στο πλαίσιο μιας συμβολικής σχεδιαστικής χειρονομίας, ο όγκος του ξύλου υποχωρεί (ή άραγε θυσιάζεται;) προκειμένου να ανυψώσει τις ράχες των βιβλίων στο ίδιο ύψος, αφήνοντας τη μελέτη, αποδοχή, απόρριψη ή τον ασπασμό κάθε κειμένου στον εκάστοτε αποδέκτη ως μια ανοικτή υπόθεση ανεξιθρησκείας.

.




Κινούμενο ανάμεσα στο χώρο του εικαστικού και χρηστικού αντικειμένου, το "juxtaposed: religion" αποτελεί πρωτίστως ένα σχόλιο και ταυτόχρονα ένα παράδειγμα που αντικατοπτρίζει τη διάχυση των ορίων ανάμεσα στις καλές και εφαρμοσμένες τέχνες.
.
Βέβαια, η απόκτησή του, δύσκολη και ελιτίστικη όσο και η πολιτική ίσων αποστάσεων ανάμεσα στις θρησκείες και τους αλλόθρησκους, προϋποθέτει 2500 δολλάρια για ένα από τα πενήντα συλλεκτικά κομμάτια.
.
.
__________________________________

περισσότερα για:

• τους σχεδιαστές Mike and Maaike
• την προμηθεύτρια εταιρία blankblank

χρωμάτων συνέχεια...

το χαρακτηριστικό και η συνθήκη


.
"Η αρχιτεκτονική είναι το επιδέξιο και θαυμαστό παιχνίδισμα των όγκων κάτω από το φως"
Le Corbusier

Με αφορμή ένα πρόσφατο σχόλιο σ' ένα παλαιότερο post, επανέρχομαι στο ζήτημα των χρωμάτων, με κάποιες σκέψεις επάνω στο στοχασμό του Ορέστη:
"Μια κόκκινη φεράρι συνεχίζει να είναι κόκκινη όταν την παρκάρεις στο γκαράζ και σβήσεις τα φώτα; Δηλαδή το χρώμα είναι χαρακτηριστικό ή ιδιότητα; Ή και τα 2; Το χρώμα υπάρχει; Ή υπάρχει γιατί υπάρχει το φως, όταν υπαρχει; "
.
Αγαπητέ Ορέστη
.
Ίσως αυτό να είναι το πιο ενδιαφέρον ερώτημα που έχει διατυπωθεί ποτέ στο blog... μια που αποτελεί λιγότερο ερώτημα και περισσότερο στοχασμό.
.
Μήπως τελικά πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό που αποδίδεται στην ύλη λόγω της ιδιότητάς της να ανακλά διαφορετικές συχνότητες του ηλιακού φάσματος;

Μήπως μια κόκκινη Ferrari κάτω από ένα διαφορετικό φάσμα ακτινοβολίας μπορεί να προβάλλει μωβ, πράσινη ή μπεζ (για να ανακαλέσω τη "γραφή" των αντικειμένων σε υπέρυθρο φιλμ)?

Και αν το χρώμα παύει να υφίσταται με την κατάργηση του φωτός, πού μπορεί άραγε να οφείλεται η ικανότητα των συναισθητικών ανθρώπων να αντιλαμβάνονται το χρώμα με την... αφή?

Μήπως απλά όταν παύει η συνθήκη (του φωτός) το χαρακτηριστικό (του χρώματος) εξακολουθεί, αλλά καθίσταται άνευ νοήματος?

Μήπως τελικά κάθε παύση συνθήκης καθιστά κάποιο ανάλογο χαρακτηριστικό άνευ νοήματος?
.
Και για να αναδιατυπώσω το ερώτημα: "Μια κόκκινη Ferrari συνεχίζει να είναι Ferrari όταν την παρκάρεις στο γκαράζ και σβήσεις τα φώτα?"
.

.
Με την ελπίδα της αφορμής για έναν καινούριο διάλογο...

Χαιρέτα μας τον πλάτανο...

Το αντικείμενο

Ερμηνεύοντας το ρόλο της πλατείας ως σημείου συνάντησης στο δημόσιο χώρο, ο Samuel Wilkinson και οι Oloom σχεδίασαν αυτό το τεχνητό δέντρο από μέταλλο και ξύλο για την Flonville της Λωζάννης. Σύμφωνα με τους δημιουργούς, τα κριτήρια σχεδιασμού υπαγορεύτηκαν από τις χρηστικές ανάγκες για κάθισμα, σκιά και οπτική επικοινωνία με τον περιβάλλοντα χώρο. Το σύγχρονο δέντρο της Flonville έχει ύψος 12 μέτρα και χαρακτηρίζεται από την πρισματική επιφάνεια του ξύλινου καφασωτού «φυλλώματος» και τις μεταλλικές «ρίζες» που ξεπροβάλλουν σε διάφορα σημεία της πλατείας ως παγκάκια.

Η διανόηση

Σύμφωνα με τον Jappe[1], ο Ντεμπόρ, ακριβέστερα και νωρίτερα από πολλούς άλλους, διαπίστωσε πως: «ό,τι είχε βιωθεί άμεσα απομακρύνθηκε από τον εαυτό του και υποβιβάστηκε στην αναπαράστασή του» (Κοινωνία του Θεάματος, §1) και ότι το θέαμα, ως «η κυρίως παραγωγή της σημερινής κοινωνίας» (ΚτΘ, §15), είναι «η επιβεβαίωση της φαινομενικότητας και η επιβεβαίωση κάθε ανθρώπινης –δηλαδή κοινωνικής- ζωής, ως απλής φαινομενικότητας» (ΚτΘ, §10).



Οι αναμνήσεις

Καταϊδρωμένος, με τα κοντά παντελόνια και τη μπάλα στο χέρι έτρεξα μέχρι την πλατεία. Ο θείος ήταν εκεί, κάτω από το γερο-πλάτανο, μαζί με τους άλλους θειούς του χωριού.
- ντόρτια!
- Α ρε Ντάφ, παλ’ πόρτις φτιάνς…
Ήχος από ζάρια, λουκούμι κι ελληνικός καφές που τότε λεγόταν τούρκικος. Α ναι, και μια πορτοκαλάδα με καλαμάκι για τον μικρό. Με τα πόδια να κρέμονται απ’ την ψάθινη καρέκλα, καθισμένος εκεί, κάτω από το γιγάντιο πλατάνι, στον καφενέ του κυρ-Βαγγέλη, να θαυμάζω την ξακουστή τέχνη του θείου στο τάβλι. Ήταν μεγάλος τεχνίτης ο θείος στο τάβλι – εντάξει, έκλεβε και λίγο, αλλά κι αυτό με τέχνη. Τα γέλια και τα πειράγματα δίναν κι έπαιρναν…

Κάτω απ’ αυτόν τον πλάτανο θ’ απολάμβανα τη φυσική δροσιά, το θρόισμα των φύλλων και τις μυρωδιές της άνοιξης… Στο ρυτιδιασμένο του κορμό θα «τα φυλούσα» στο κρυφτό, ή θα ψηλάφιζα την ιστορία του χωριού αγγίζοντας τα ίχνη από τις σφαίρες που ο πόλεμος άφησε στα σπλάχνα του. Ή πάλι αργότερα, ένα βράδυ καλοκαιριού, θα χάραζα το όνομά της συνομωτικά, με μοναδικό μάρτυρά μου τα τριζόνια.

Ο θείος δεν είναι πια εδώ. Αν ακούσετε ήχους από ζάρια του παραδείσου να μου πείτε, να ξέρω πως είναι καλά. Ούτε όμως και οι εφηβικοί έρωτες είναι πουθενά τριγύρω. Μείναν μονάχα τα αρχικά μας κι ο γερο-πλάτανος… να περιμένουν τα δικά μας παιδιά σαν τα ρυτιδιασμένα μας χέρια αναλάβουν το τάβλι…

και... το δια ταύτα

Αν τώρα αποκαλύψω ως έδρα των αναμνήσεων ένα χωριό της Κοζάνης (και πιστέψτε με, δεν το κάνω για τις ανάγκες της αφήγησης), τότε πιθανόν και να συμφωνήσουμε στην αποκήρυξη του αφορισμού «τι Λωζάννη τι Κοζάνη».

Στη Flonville δεν θα χαρείτε τη δροσιά της φυσικής σκιάς, ούτε θ’ ακούσετε το θρόισμα των φύλλων. Οι μυρωδιές της φύσης δεν θα αγγίξουν τα ρουθούνια σας και οι άκρες των δακτύλων δύσκολα θα ψηλαφίσουν κάτι παραπάνω από το ψυχρό μέταλλο του «κορμού». Όπως ψυχρά βέβαια θα παραμείνουν και τα οπίσθια επάνω στο μεταλλικό παγκάκι. Το δέντρο της Flonville είναι ένα δέντρο για τα μάτια σας μόνο.

Όχι βέβαια ότι αυτό θα μ’ εμποδίσει να θαυμάσω τη σύνθεση του Samuel, ή να τη φωτογραφίσω στην επόμενη επίσκεψή μου στη Λωζάννη.



[1] Jappe Anselm, Το Τέλος της Τέχνης στον Αντόρνο και τον Ντεμπόρ, μετ. Λία Γυιόκα, εκδόσεις των ξένων, Θεσσαλονίκη, 2007, σελ.36
_______________________________

διαβάστε περισσότερα για:

• τους δημιουργούς Samuel Wilkinson και Oloom
• την ετυμολογία της έκφρασης "χαιρέτα μας τον πλάτανο"
• την ομώνυμη θεατρική παράσταση του Θεσσαλικού που άφησε εποχή τη δεκαετία του '80.

Σχεδιάζοντας για τις Αισθήσεις:

υλικότητα και αισθητηριακή αντίληψη των αντικειμένων

Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων "Έρευνα, Λόγος και Τέχνη", το Βαφοπούλειο Πνευματικό Κέντρο φιλοξένησε την ομιλία του Γιώργου Λιαμάδη[1] με θέμα: "Σχεδιάζοντας για τις Αισθήσεις: υλικότητα και αισθητηριακή αντίληψη των αντικειμένων".

Με αφορμή την καθολική ηγεμονία της όρασης που ξεκινά από την οφθαλμοκεντρική αντίληψη της γνώσης και της αλήθειας στην Αρχαία Ελλάδα και κορυφώνεται στη σύγχρονη δυτική κοινωνία του θεάματος, ο ομιλητής επεσήμανε μια παθολογία των αισθήσεων σύμφωνα με την οποία η σχετική συμβολή της αφής στα βιώματά μας έχει κατέλθει στο 1,5%, της γεύσης στο 1%, της όσφρησης στο 3,5% και της ακοής στο 11% έναντι του 83% της όρασης [2].

Μέσα από τη φαινομενολογική προσέγγιση παραδειγμάτων από το χώρο της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού αντικειμένου, ο ομιλητής κατέδειξε τη σπουδαιότητα όλων των αισθήσεων στην πρόσληψη του σχεδιασμένου περιβάλλοντος, για να καταλήξει στη διατύπωση της ανάγκης επαναπροσδιορισμού του ρόλου των αισθήσεων στον τρόπο που σχεδιάζουμε και αντιλαμβανόμαστε το χώρο και τα αντικείμενα που μας περιβάλλουν.

Η ομιλία συνεπικουρήθηκε από την ηλεκτρονική παρουσίαση πλούσιου οπτικοακουστικού υλικού με εικόνες, βίντεο, ήχους και αποσπάσματα κινηματογραφικών ταινιών και διαφημιστικών σποτ σχετικά με το θέμα.

________________________________________

[1] Ο Γιώργος Λιαμάδης είναι αρχιτέκτονας με μεταπτυχιακές σπουδές στο σχεδιασμό αυτοκινήτων. Εργάστηκε ως υπεύθυνος σχεδιασμού του πρωτοτύπου οχήματος Aletis στην ΕΛ.Β.Ο. και διδάσκει στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ. στη βαθμίδα του Λέκτορα (ΠΔ407/80).

[2] Μάζης Αριστείδης, «Εισαγωγή στις Ανθρωπογνωστικές Επιστήμες», διδακτικές σημειώσεις, Υπηρεσία Δημοσιευμάτων Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη 1990, Τόμος ΙΙ, σελ.53